Kradzież a przywłaszczenie w ubezpieczeniu autocasco

Ubezpieczenie autocasco jest jednym z najpopularniejszych i najchętniej kupowanych ubezpieczeń. Produkt ten oferowany jest przez znakomitą większość ubezpieczycieli działających na polskim rynku w obrębie ubezpieczeń majątkowych. Popularność tego ubezpieczenia wynika również z faktu, że pojazdy, często niezbędne w codziennym funkcjonowaniu, nierzadko stanowią mienie nabyte kosztem pewnych wyrzeczeń lub długotrwałego odkładania środków finansowych. To często przesądza o chęci maksymalnego zabezpieczenia swego dorobku i stanowi asumpt do zawarcia umowy ubezpieczenia autocasco z uwzględnieniem przede wszystkim odszkodowania w przypadku utraty pojazdu, niezależnie od okoliczności, w jakich doszło do utraty pojazdu.

Z lektury treści OWU autocasco, oferowanych przez kilkunastu ubezpieczycieli wynika, iż w produktach tych zakłady ubezpieczeń, przewidując odszkodowanie w przypadku kradzieży, wyłączają jednak swą odpowiedzialność, gdy utrata pojazdu nastąpi w wyniku przywłaszczenia. Niektórzy ubezpieczyciele decydują się w sposób jednoznaczny zawrzeć w wyłączeniach tę przyczynę utraty pojazdu, stosując definicję przywłaszczenia dość rozbudowaną i w miarę przystępną dla przeciętnego ubezpieczającego. Taką definicję - choć mogącą jednak sprawić nieco problemu z jej zrozumieniem z uwagi na specyficzne jej sformułowanie - wprowadziła np. Compensa TU S.A. Vienna Insurance Group. Ubezpieczyciel ten, w § 8 ust. 8, pkt 10, lit. a) OWU ubezpieczenia pojazdów „Compensa Komunikacja" zawarł zapis, iż przywłaszczeniem jest „włączenie do swego majątku pojazdu, jego części lub wyposażenia, jeżeli przywłaszczona rzecz wcześniej znajdowała się w legalnym posiadaniu sprawcy". Identyczne postanowienie wprowadziło PZM TU S.A. Vienna Insurance Group. PZU S.A. zaś w swym ubezpieczeniu autocasco przywłaszczenie zdefiniowało jako „bezprawne włączenie pojazdu do swego majątku lub wykonywanie wobec niego w inny sposób uprawnień właściciela przez osobę uprawnioną do korzystania z pojazdu" - w tym przypadku jednak duże zastrzeżenia budzi wprowadzenie alternatywy w postaci wykonywania innych uprawnień właścicielskich - jest to rozszerzenie niezrozumiałe i przez to budzące poważne wątpliwości. Również UNIQA TU S.A. sformułowało definicję przywłaszczenia w sposób dość przystępny zawierając w OWU Auto Casco postanowienie, iż przywłaszczeniem jest „rozporządzenie cudzym mieniem jak własnym, gdy to mienie wcześniej legalnie znalazło się we władaniu sprawcy". Pomimo dość jasnego zdefiniowania pojęcia „przywłaszczenie", może warto byłoby jeszcze dla ułatwienia zastąpić sformułowanie „rozporządzenie cudzym mieniem" np. sformułowaniem „rozporządzenie mieniem ubezpieczonego".

Większości jednak przypadków definicję przywłaszczenia zawartą w OWU ograniczają się niestety wyłącznie do odesłania ubezpieczającego do odpowiedniego przepisu ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny[1] (dalej: k.k.), który penalizuje ten czyn zabroniony. W konsekwencji ubezpieczający zostaje odesłany do lektury kodeksu karnego, tj. do przepisu art. 284. Rozwiązanie takie zostało zastosowane przez MTU Moje Towarzystwo Ubezpieczeń S.A. w ubezpieczeniu „Mój samochód" - w § 3 ust. 28 OWU zdefiniowano bowiem przywłaszczenie jako „zachowanie wyczerpujące znamiona czynu określonego w art. 284 k.k.". Podobny zapis zastosowało STU Ergo Hestia S.A. określając w ubezpieczeniu autocasco dla klientów indywidualnych oraz małych i średnich przedsiębiorstw przywłaszczenie jako „działanie wyczerpujące znamiona czynu określonego w art. 284 k.k.". HDI Asekuracja TU S.A. zaś, w § 2 pkt 4 OWU Auto-Casco zastrzegło, iż w „pojęciu kradzieży nie mieści się przywłaszczenie o znamionach objętych art. 284 k.k. i wymuszenie rozbójnicze z art. 282 k.k.". Również TUiR WARTA S.A. w proponowanym ubezpieczeniu autocasco w słowniczku pojęć zawartym w § 2 OWU, definiując kradzież wprowadziła postanowienie, iż „pojęcie to nie obejmuje przywłaszczenia, o którym mowa w art. 284 k.k.". Także PTU S.A. wyłączyło ryzyko przywłaszczenia definiując je jako „działanie sprawcy o znamionach określonych w art. 284 Kodeksu Karnego". Podobne definicje przyjęły również Liberty Direct oraz Generali TU S.A.