Rzecznik Ubezpieczonych: polisy komunikacyjne po nowemu

Posiadacz pojazdu mechanicznego, który przeniósł  prawo własności tego pojazdu (np. sprzeda lub podaruje go komuś) jest obowiązany do przekazania posiadaczowi, na którego przeniesiono prawo własności pojazdu, potwierdzenia zawarcia umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych (najczęściej w postaci polisy ubezpieczeniowej) oraz do powiadomienia na piśmie zakładu ubezpieczeń o fakcie przeniesienia prawa własności tego pojazdu i o danych posiadacza, na którego przeniesiono prawo własności pojazdu.

Jeżeli przeniesiemy prawo własności pojazdu (np. sprzedając pojazd) wraz z umową ubezpieczenia zawartą od 11 lutego 2012 r. jesteśmy zobligowani podać zakładowi ubezpieczeń następujące dane nowego posiadacza:

  1)  imię, nazwisko, adres zamieszkania i numer PESEL, o ile został nadany lub

  2)  nazwę, siedzibę i numer REGON.

Uwaga! Musimy to zrobić w terminie 14 dni od dnia przeniesienia prawa własności pojazdu.

Sankcją za niespełnienie powyższego obowiązku jest ponoszenie przez posiadacza pojazdu, który przeniósł prawo własności pojazdu (np. sprzedał pojazd), odpowiedzialności solidarnej wraz z nowym właścicielem wobec zakładu ubezpieczeń za zapłatę składki ubezpieczeniowej należnej zakładowi ubezpieczeń za okres od dnia przeniesienia własności pojazdu  do dnia powiadomienia o tym zakładu ubezpieczeń pojazdu. Odpowiedzialność solidarna oznacza, iż zakład ubezpieczeń może dochodzić całości lub części długu od byłego i nowego posiadacza  łącznie, od jednego z nich albo od każdego z osobna. Zaspokojenie ubezpieczyciela przez jednego z nich zwalnia z odpowiedzialności drugiego.

Pamiętajmy też, że w odniesieniu do umów zawartych do 10 lutego 2012 r. obowiązują stare zasady, czyli powiadomienie zakładu ubezpieczeń, w terminie 30 dni od dnia zbycia pojazdu mechanicznego, o fakcie zbycia tego pojazdu i o danych osobowych nabywcy. 

5) Obowiązki informacyjne wobec ubezpieczyciela w wypadku zmiany w posiadaniu gospodarstwa rolnego

Podobnie jak w przypadku obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, także w odniesieniu do rolników nowe przepisy wprowadziły termin przekazania oraz doprecyzowały zakres danych, które należy przekazać ubezpieczycielowi  w przypadku zaistnienia zmian w posiadaniu gospodarstwa rolnego.

Obowiązek powiadomienia na piśmie zakładu ubezpieczeń, w terminie 14 dni (wcześniejszy przepis mówił o niezwłocznym zawiadomieniu) od dnia zmiany posiadania, o zmianie w posiadaniu gospodarstwa rolnego oraz o danych osoby obejmującej gospodarstwo rolne w posiadanie, spoczywa na rolniku dotychczas posiadającym gospodarstwo rolne. W przypadku gdy zmiana w posiadaniu gospodarstwa rolnego nastąpiła wskutek śmierci tego rolnika, obowiązek zawiadomienia zakładu ubezpieczeń spoczywa na osobie obejmującej gospodarstwo rolne w posiadanie.

Dane osoby obejmującej gospodarstwo rolne w posiadanie, o których mowa wyżej obejmują: imię, nazwisko, adres zamieszkania i numer PESEL, o ile został nadany.

Sankcją za niespełnienie powyższych obowiązków obowiązku jest ponoszenie solidarnej odpowiedzialności z osobą obejmującą gospodarstwo rolne w posiadanie, za zapłatę składki należnej zakładowi ubezpieczeń za okres od dnia, w którym nastąpiło objęcie gospodarstwa rolnego w posiadanie do dnia powiadomienia zakładu ubezpieczeń o zmianie w posiadaniu gospodarstwa rolnego. Odpowiedzialność solidarna oznacza, iż zakład ubezpieczeń może dochodzić całości lub części długu od byłego i nowego posiadacza  łącznie, od jednego z nich albo od każdego z osobna. Zaspokojenie ubezpieczyciela przez jednego z nich zwalnia z odpowiedzialności drugiego.

6) Zakres umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, czyli za co odpowiada zakład ubezpieczeń

Z ubezpieczenia OC komunikacyjnego odszkodowanie przysługuje wtedy, gdy posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia (tzn. za szkodę na osobie) bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia (tzn. za szkodę na mieniu). Ubezpieczeniem OC komunikacyjnym jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu. Należy też pamiętać, że za szkodę powstałą w związku z ruchem pojazdu mechanicznego uważa się również szkodę powstałą podczas i w związku z:

1)  wsiadaniem do pojazdu mechanicznego lub wysiadaniem z niego;

2)  bezpośrednim załadowywaniem i rozładowywaniem pojazdu mechanicznego;

3)  zatrzymaniem lub postojem pojazdu mechanicznego.

Dodajmy też, że od 11 lutego 2012 r. z treści powyższego przepisu znika wyraz „garażowania", co nie oznacza jednak, iż szkody powstałe podczas i w związku z garażowaniem nie będą objęte ochroną. Wyraz ten usunięto dlatego, iż mieści się ono w pojęciu postój (patrz uzasadnienie do projektu ustawy druk sejmowy nr 3960).

7) Odpowiedzialność w przypadku zespołu pojazdów mechanicznych (ciągnika i przyczepy oraz w przypadku holowania pojazdów

Jeżeli szkoda zostaje wyrządzona ruchem zespołu pojazdów mechanicznych, ubezpieczeniem OC komunikacyjnym pojazdu ciągnącego jest objęta szkoda spowodowana przyczepą, która:

1)  jest złączona z pojazdem silnikowym albo

2)  odłączyła się od pojazdu silnikowego ciągnącego i jeszcze się toczyła.

Powyższa zasada jest stosowana również w razie złączenia pojazdów mechanicznych w celu holowania.

Natomiast z ubezpieczenia OC posiadacza przyczepy wypłacane jest odszkodowanie w sytuacji, gdy szkoda jest spowodowana przyczepą, która:

1)  nie jest złączona z pojazdem silnikowym ciągnącym albo

2)  odłączyła się od pojazdu silnikowego ciągnącego i przestała się już toczyć.

Zgodnie z zastrzeżeniem dodanym w dniu 11 lutego 2011 r. na mocy nowelizacji ustawy, w przypadku zespołu pojazdów mechanicznych lub pojazdów mechanicznych złączonych w celu holowania, ubezpieczeniem OC posiadacza pojazdu mechanicznego nie jest objęta odpowiedzialność za szkody wyrządzone w związku z ruchem:

1)   pojazdu ciągnącego lub holującego - w przyczepie lub pojeździe holowanym oraz

2)   przyczepy lub pojazdu holowanego - w pojeździe ciągnącym lub holującym.

Tym samym jednoznacznie wskazano na brak ochrony ubezpieczeniowej w odniesieniu do szkód wyrządzonych sobie „wzajemnie" w ramach zespołu pojazdów lub  pojazdów złączonych w celu holowania.

8) Prawo żądania od sprawcy przez ubezpieczyciela zwrotu wypłaconego odszkodowania - roszczenie regresowe wobec sprawcy

Zakład ubezpieczeń, jak również w świetle nowych przepisów w przypadku roszczeń przejętych od ubezpieczyciela w razie jego upadłości - Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, mają roszczenie zwrotne (tzw. regres) wobec sprawcy szkody (kierującego). Chodzi o sytuację gdy kierujący pojazdem mechanicznym:

- wyrządził szkodę umyślnie, w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości (w praktyce oznacza to sytuacje, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi od 0,2 promila alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg alkoholu w 1 dm³)  albo po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub innych środków o podobnym charakterze;

- wszedł w posiadanie pojazdu wskutek popełnienia przestępstwa;

- nie posiadał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym (z wyjątkiem przypadków ratowania życia ludzkiego, mienia albo pościgu za przestępcą);

- zbiegł z miejsca zdarzenia (z roszczeniem regresowym ubezpieczyciel nie powinien występować, jeżeli kierujący pojazdem nie miał świadomości wyrządzenia szkody, np. w przypadku drobnych szkód parkingowych lub oddalił się z miejsca zdarzenia w uzasadnionym celu, np. w celu wezwania pomocy).

Przypomnijmy, że katalog powyższy jest zamknięty, wobec czego w innych przypadkach poza określonymi powyżej zakładowi ubezpieczeń względem sprawcy nie będzie przysługiwało po wypłacie świadczeń roszczenie zwrotne (tzw. regres).

9) Rozpoczęcie odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych

Zasadą jest, że odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się z chwilą zawarcia umowy i zapłacenia składki ubezpieczeniowej lub jej pierwszej raty. Wskutek nowelizacji ustawy dodano przepis art. 39 ust. 1a zgodnie, z którym w przypadku umowy, jeśli na skutek niewypowiedzenia poprzedniej umowy nie później niż na jeden dzień przed jej końcem zawarta została następna umowa na kolejne 12 miesięcy (tzw. zasada automatyzmu), wówczas odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń powstaje z chwilą jej zawarcia. Oznacza to, że ubezpieczyciel w przypadku automatycznego wznowienia umowy ponosi odpowiedzialność niezależnie od tego, czy została opłacona składka.

Pamiętajmy też, że jeżeli jednak w umowie ubezpieczenia zakład ubezpieczeń wskazał późniejszy termin płatności składki lub jej pierwszej raty, odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się z chwilą zawarcia umowy.

10) Przypadki, w których rozwiązaniu ulega umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych

Umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych ulega rozwiązaniu:

1)  z upływem okresu, na który została zawarta;

2)  z chwilą wyrejestrowania pojazdu mechanicznego;

3)  z dniem odstąpienia od umowy w przypadku, gdy ubezpieczono pojazd niezarejestrowany i nie został on zarejestrowany w ciągu 30 dni;

4)  w przypadku wypowiedzenia umowy w ciągu 30 dni od dnia sprzedaży przez nowego właściciela pojazdu,

5)  z chwilą udokumentowania trwałej i zupełnej utraty posiadania pojazdu mechanicznego w okolicznościach niepowodujących zmiany posiadacza (np. doszczętne spalenie pojazdu),

6)  z upływem 3 miesięcy od dnia ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń;

a w przypadku umów zawartych od dnia 11 lutego 2012 r. również:

7)     z chwilą zarejestrowania pojazdu mechanicznego za granicą;

8) z dniem odstąpienia przez ubezpieczającego od umowy zawartej na odległość (tj. w trybie określonym w art. 16c ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny) - konsument, który zawarł na odległość umowę ubezpieczenia (np. przez telefon lub Internet), może od niej odstąpić bez podania przyczyn, składając stosowne oświadczenie na piśmie, w terminie trzydziestu dni od dnia poinformowania go o zawarciu umowy lub od dnia potwierdzenia określonych przez ustawę warunków umowy, jeżeli jest to termin późniejszy;

9)     z dniem wydania zaświadczenia o demontażu pojazdu albo zaświadczenia o przyjęciu niekompletnego pojazdu do przedsiębiorcy prowadzącego stację demontażu lub punkt zbierania pojazdu, względnie równoważnego dokumentu wydanego w innym państwie;

10) z dniem wypowiedzenia umowy w związku z tzw. podwójnym ubezpieczeniem wynikłym z zasady automatyzmu - jeżeli bowiem posiadacz pojazdu mechanicznego w tym samym czasie jest ubezpieczony w dwóch lub więcej zakładach ubezpieczeń, przy czym co najmniej jedna z umów ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta w trybie automatyzmu (a więc na skutek niewypowiedzenia poprzedniej umowy nie później niż na jeden dzień przed jej końcem), umowa zawarta w tym trybie może zostać przez niego wypowiedziana na piśmie.