Rzecznik Ubezpieczonych: Rozliczenie składki za niewykorzystane OC

Odnosząc się do zagadnienia rozliczenia składki za niewykorzystany okres ochrony ubezpieczeniowej w przypadku sprzedaży samochodu przekazujemy poniższe wyjaśnienia, które mają na celu w sposób przystępny wyjaśnić przedmiotową problematykę.

W związku z nowelizacją ustawy dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. nr 124, poz. 1152 z późn. zm.), która weszła w życie 11 lutego 2012 r. należy zwrócić uwagę, że omawiane zagadnienie ma różne rozwiązania w zależności od tego kiedy umowa ubezpieczenia została zawarta.

Inny stan prawny, a tym samym zasady rozliczania składki dotyczą umów ubezpieczenia zawartych do 10 lutego 2012 r., a inny umów zawartych od 11 lutego 2012 r.

Stan prawny dotyczący umów zawartych do 10 lutego 2012 r.

Zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK z chwilą nabycia pojazdu na nabywcę przechodzą prawa i obowiązki związane z umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych (tzw. OC komunikacyjne).

Zasadą jest ciągłość ochrony ubezpieczeniowej, co w praktyce oznacza możliwość korzystania przez nabywcę z umowy OC komunikacyjnego zbywcy do końca okresu ubezpieczenia, na który umowa została zawarta (art. 31). Jeżeli taka umowa nie zostanie rozwiązana w okresie 30 dni od daty nabycia pojazdu (art. 31) ani nie zostanie złożone wypowiedzenie najpóźniej na jeden dzień przed końcem okresu na który umowa była zawarta (art. 28) z mocy prawa zawarta zostanie nowa umowa ubezpieczenia OC na okres 12 miesięcy (zobacz Co to takiego „automatyczne zawarcie kolejnej umowy" czy też „klauzula prolongacyjna" w ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych?).

Wraz ze sprzedażą pojazdu, zbywca każdorazowo ma obowiązek przekazania nabywcy dokumentów potwierdzających zawarcie umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych (zwykle będzie to dokument polisy). Na zbywcy ciąży również obowiązek powiadomienia zakładu ubezpieczeń w terminie 30 dni o fakcie zbycia pojazdu i o danych osobowych nabywcy (art. 32 ust. 1).

Dopóki zakład ubezpieczeń nie zostanie powiadomiony o fakcie zbycia pojazdu i o danych osobowych nabywcy, zbywca odpowiada solidarnie z nabywcą za zapłatę składki. Odpowiedzialność solidarna oznacza, iż zakład ubezpieczeń może dochodzić całości lub części długu od byłego i nowego posiadacza  łącznie, od jednego z nich albo od każdego z osobna. Zaspokojenie ubezpieczyciela przez jednego z nich zwalnia z odpowiedzialności drugiego.

Jeżeli nabywca korzysta z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zbywcy (nie wypowiedział umowy w ciągu 30 dni od nabycia pojazdu - art. 31 ust. 1 ustawy) zakład ubezpieczeń może dokonać ponownej kalkulacji składki (rekalkulacji), a na żądanie nabywcy ma obowiązek wykonać rekalkulację. Rekalkulacja powinna uwzględniać ryzyko ubezpieczeniowe związane z nabywcą, tj. czynniki wpływające na wysokość składki (tzn. dotychczasowy przebieg ubezpieczenia, wiek, marka pojazdu, okres posiadania prawa jazdy, etc).

Jeżeli ryzyko ubezpieczeniowe będzie większe niż w przypadku zbywcy zakład ubezpieczeń wystąpi do nabywcy o dopłatę składki. Gdy ryzyko będzie mniejsze należy wystąpić do zakładu ubezpieczeń o zwrot nadpłaconej części składki. Warto zwrócić uwagę, że rekalkulacja może być dokonana w dowolnym momencie (oczywiście przed upływem okresu 3 lat od nabycia, tj. przed upłynięciem terminu przedawnienia (zobacz Co to jest przedawnienie roszczeń i jak długo biegnie jego okres przy umowie ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych? W jakim czasie od wypadku mogę z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych skutecznie dochodzić roszczeń?).

W naszej ocenie rekalkulacja powinna być dokonywana w oparciu o te same taryfy, które były używane przy zawieraniu umowy ubezpieczenia. Niestety, zdarza się w praktyce, że zakłady ubezpieczeń dokonują rekalkulacji składki przy użyciu taryf mających zastosowanie do umów zawieranych w dniu wykonywania ponownego obliczenia wysokości składki (tzn. rekalkulacj).