Rzecznik Ubezpieczonych opublikował swoje stanowisko ws. refundacji kosztów najmu pojazdu zastępczego z OC komunikacyjnego

Bardzo często kontrowersyjną kwestią jest ocena zasadności roszczenia o zwrot kosztów najmu samochodu zastępczego za czas likwidacji szkody, w szczególności jeśli roszczenie to kierowane jest przez osoby, które wykorzystywały swój uszkodzony lub zniszczony pojazd mechanicznych do innych celów, niż prowadzenie działalności gospodarczej. W związku z tym Rzecznik Ubezpieczonych opublikował swoje stanowisko w tej sprawie.

Problem ten był niejednokrotnie był przedmiotem kilku orzeczeń Sądu Najwyższego. Na szczególną uwagę zasługuje orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2004 roku. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Najwyższy wskazał, że „utrata możliwości korzystania z rzeczy wskutek jej zniszczenia stanowi szkodę majątkową. W piśmiennictwie podkreśla się, że normalnym następstwem w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. jest bardzo często niemożność korzystania z samochodu przez poszkodowanego, nie tylko w sytuacji jego uszkodzenia, ale również zniszczenia. Jeżeli więc poszkodowany poniósł w związku z tym koszty, które były konieczne, na wynajem pojazdu zastępczego, to mieszczą się one w granicach skutków szkodowych podlegających wyrównaniu”.

Rzecznik Ubezpieczonych w pełni podziela stanowisko, które zostało wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2004 roku (sygn. akt IV CK 672/03), że utrata możliwości korzystania z rzeczy stanowi szkodę majątkową. Jeżeli więc poszkodowany poniósł w związku z tym koszty, które były konieczne na wynajem pojazdu zastępczego, to mieszczą się one w graniach skutków szkodowych podlegających wyrównaniu.

W opinii Rzecznika Ubezpieczonych status poszkodowanego – czy jest to konsument, czy też przedsiębiorca – nie powinien mieć wpływu na zasadę i podstawę odpowiedzialności za szkodę. Utrata możliwości korzystania z rzeczy powstaje w obu przypadkach. Zakres szkody powstałej z tego tytułu może przybrać różne rozmiary, lecz nie powinno mieć to wpływu na samą zasadę odpowiedzialności za szkodę, która została wyrażona w art. 361 k.c.

Zdaniem Rzecznika Ubezpieczonych utrata możliwości korzystania z rzeczy nie może być odtworzona przez skorzystanie z komunikacji publicznej. Istnienie, funkcjonowanie w miejscu zamieszkania poszkodowanego komunikacji publicznej nie powinno być antyzasadą odpowiedzialności za szkodę lub dodatkowym determinatem tej odpowiedzialności na płaszczyźnie ustalania adekwatności przyczynowej. Autonomia poszkodowanego w zakresie kształtowania własnego bytu przy pomocy nabytych lub posiadanych środków trwałego użytku i w realizacji wyznaczonych sobie celów nie jest i nie będzie w ten sposób przywrócona.

W opinii Rzecznika Ubezpieczonych rezygnacja przez poszkodowanego lub żądanie od niego rezygnacji z wynajmu samochodu zastępczego, ponieważ funkcjonuje komunikacja publiczna nie jest okolicznością, która zapewniłaby mu naprawienie szkody polegającej na uprawnieniu do normalnej, niezakłóconej eksploatacji samochodu i korzystanie ze swojej rzeczy w sposób wyznaczony przez jej właściciela. W żaden sposób jego autonomia w zakresie korzystania ze swojego pojazdu mechanicznego, czy w kształtowaniu bytu własnego przy pomocy zakupionego pojazdu nie zostanie w ten sposób przywrócona.

Aktualny stan rozwoju stosunków społeczno-gospodarczych, powszechność posiadania i korzystania z pojazdu mechanicznego, czyniące jego używanie immanentnym elementem egzystencji, w opinii Rzecznika Ubezpieczonych, nie mogą prowadzić do uznania, że istnieje lub powinna zostać wprowadzona nadzwyczajność tego roszczenia tylko dlatego, iż pojazd mechaniczny nie jest źródłem przychodu, zaś w miejscu zamieszkania funkcjonuje komunikacja publiczna.

Rzecznik Ubezpieczonych w przypadku roszczeń osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej o zwrot kosztów najmu samochodu zastępczego nie dostrzega, ażeby przepisy regulujące odpowiedzialność odszkodowawczą za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym wprowadzały dla tych osób liczne ograniczenia i ciężary dowodowe co do „niezbędności” takiego najmu. Ograniczeń, które wykraczałyby poza konstrukcję normy z art. 361 k.c. i wprowadzały inne, dodatkowe obowiązki dowodowe, niż te, które wynikają z treści art. 6 k.c. oraz art. 232 k.p.c. w związku z art. 361 k.c.

W ocenie Rzecznika Ubezpieczonych czas najmu przy szkodzie częściowej powinien być wyznaczony rzeczywistym czasem naprawy tj., okresem, w którym uszkodzony pojazd mechaniczny w normalnym toku mógł zostać naprawiony z uwzględnieniem czynności procesu likwidacji szkody. Przy szkodzie całkowitej czas najmu to okres od dnia zniszczenia pojazdu do dnia, w którym poszkodowany może nabyć analogiczny pojazd, nie dłuższy niż do dnia zapłaty odszkodowania. Istnieć mogą jednak przypadki, w których dzień spełnienia świadczenia odszkodowawczego za szkodę całkowitą w pojeździe nie będzie przerywał związku przyczynowego pomiędzy utratą możliwości korzystania z pojazdu wskutek jego zniszczenia a wynajmem pojazdu zastępczego. Za szkodę w postaci poniesionych przez poszkodowanych kosztów najmu samochodu zastępczego, spowodowaną wskutek postępowania zakładu ubezpieczeń, mającego w świetle bezspornych ustaleń wszelkie cechy zwłoki w spełnieniu świadczenia, odpowiedzialność na podstawie art. 471 k.c. może ponosić ubezpieczyciel.

Uzyskane orzeczenia sądów powszechnych w sprawach o zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego pozwalają na sformułowanie wniosku, iż przeważającą linią orzecznictwa sądów powszechnych jest uznanie, że utrata możliwości korzystania z pojazdu mechanicznego przez konsumenta stanowi szkodę majątkową, brak jest ograniczeń podmiotowych w podstawie prawnej roszczenia, a zasadność tego roszczenia nie jest uzależniona dodatkowo od uprzedniej niemożności skorzystania z komunikacji publicznej.

Z uwagi na społeczny wymiar problemu, Rzecznik Ubezpieczonych w dniu 16 grudnia br., złożył do Sądu Najwyższego wniosek o podjęcie uchwały mającej na celu usunięcie rozbieżności w orzecznictwie sądowym w przedmiocie roszczenia osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej o zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego.

Pełna treść stanowiska Rzecznika Ubezpieczonych








Źródło: Rzecznik Ubezpieczonych

OZ