Rzecznik Ubezpieczonych: Przedawnienie roszczeń do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego

Praktyczną konsekwencją stanowiska przyjętego przez UFG jest ograniczenie możliwości dochodzenia roszczeń związanych ze szkodą wyrządzoną przez nieznanego sprawcę do terminu trzech lat od momentu prawomocnego umorzenia postępowania karnego w sprawie czynu wyrządzającego szkodę.

Dzieje się tak mimo, iż osoba poszkodowana na skutek przestępstwa przez sprawcę, który został ustalony (bez względu na to czy dopełnił on obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia OC), może skutecznie dochodzić swoich roszczeń od sprawcy i jego ubezpieczyciela, względnie od UFG, w terminie lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa (przy poprzednio zaś obowiązujących przepisach - w terminie lat dziesięciu).

Opisana praktyka nie bierze również pod uwagę tego, że stan świadomości prawnej polskiego społeczeństwa jest dalece niesatysfakcjonujący, co przekłada się częstokroć na brak wiedzy osób poszkodowanych lub uprawnionych o istnieniu UFG, jak również o przysługujących im uprawnieniach wynikających z art. 98 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. nr 124, poz. 1152 z późn. zm.).

Mimo apelu Rzecznika Ubezpieczonych, Prezes UFG nie zmienił swojego stanowiska w omawianej sprawie. Zdaniem bowiem Rzecznika, dyskusyjna jest interpretacja przepisów cywilnego prawa materialnego i procesowego, wedle której ustalenie, że szkoda wynikła ze zbrodni lub występku i w związku z tym do roszczenia o jej naprawienie ma zastosowanie art. 4421 § 2 k.c., konieczne jest ustalenie osoby sprawcy i przypisanie jej winy, a nie tylko ustalenie bezprawności czynu, którego się dopuściła.

W przypadku, gdy sprawca nie został zidentyfikowany a okoliczności uzasadniają odpowiedzialność cywilną posiadacza lub kierowcy pojazdu mechanicznego, dla ustalenia na gruncie procesu cywilnego (dotyczącego roszczeń względem UFG) faktu przestępstwa z art. 173, 177 oraz 178 k.k. (w zakresie zbiegnięcia z miejsca zdarzenia) wystarczające powinno być jego uprawdopodobnienie w trybie art. 231 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c., nie jest zaś przy tym konieczne imienne wskazanie sprawcy.

Jak już wspomniano, z uwagi na konieczność pełnego uregulowania kwestii przedawnienia roszczeń kierowanych do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, w dniu 11 lutego 2012 r. weszły w życie przepisy nowelizujące ustawę o ubezpieczeniach obowiązkowych. Wspomnianą nowelizacją ustawodawca wprowadził regulację, precyzyjnie określającą terminy w jakich można dochodzić roszczeń od Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego.

Kwestia ta została uregulowana w art. 109a ustawy, zgodnie z którym roszczenia poszkodowanego do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego  przedawniają się z upływem terminu przewidzianego dla tych roszczeń w przepisach kodeksu cywilnego o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym.