Szkoda całkowita w ubezpieczeniach komunikacyjnych

W uzasadnieniu do postanowienia z dnia 12 stycznia 2006 r. (sygn. akt III CZP 76/05) Sąd Najwyższy wskazał, iż „W obowiązkowym ubezpieczeniu komunikacyjnym OC ma zastosowanie zasada pełnego odszkodowania wyrażona w art. 361 § 2 k.c., a ubezpieczyciel z tytułu odpowiedzialności gwarancyjnej wypłaca poszkodowanemu świadczenie pieniężne w granicach odpowiedzialności sprawczej posiadacza lub kierowcy pojazdu mechanicznego (art. 822 § 1 k.c.).

Suma pieniężna wypłacona przez zakład ubezpieczeń nie może być jednak wyższa od poniesionej szkody (art. 8241 § 1 k.c.) i przede wszystkim na tym tle zachodzi potrzeba oceny, czy koszt restytucji jest dla zobowiązanego nadmierny (art. 363 § 1 zdanie drugie k.c.). Przyjmuje się, że nieopłacalność naprawy, będąca przesłanką wystąpienia tzw. szkody całkowitej, ma miejsce wówczas, gdy jej koszt przekracza wartość pojazdu sprzed wypadku. Stan majątku poszkodowanego, niezakłócony zdarzeniem ubezpieczeniowym, wyznacza bowiem rozmiar należnego odszkodowania".

Ponadto w dalszej części uzasadnienia Sąd Najwyższy jednoznacznie wskazał, iż w kwestii tzw. szkody całkowitej występuje jednolite stanowisko judykatury: „Za utrwalony należy zatem uznać pogląd, że koszt naprawy uszkodzonego w wypadku komunikacyjnym pojazdu, nieprzewyższający jego wartości sprzed wypadku, nie jest nadmierny w rozumieniu art. 363 § 1 k.c."

Warto również wspomnieć o kilku najistotniejszych praktycznych problemach pojawiających w toku likwidacji szkody całkowitej w ramach ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów.

Najczęstsze nieprawidłowości związane są z odmawianiem pokrycia kosztów naprawy osobom poszkodowanym w sytuacji, gdy koszty te nie przekraczają wartości pojazdu według stanu sprzed wypadku. Rzecznik Ubezpieczonych również zdiagnozował, iż niektórzy ubezpieczyciele przyjęli model postępowania, w którym szkody kwalifikowane są jako całkowite w sytuacji, kiedy koszty naprawy nie przekraczają wartości pojazdu sprzed szkody w związku likwidacją szkody w ramach ubezpieczenia OC sprawcy kolizji drogowej.

Praktyka działań podejmowanych przez ubezpieczycieli w trakcie rozpatrywania roszczeń zgłoszonych przez poszkodowanych konsumentów sprowadza się do tego, iż po ustaleniu, że maksymalne koszty naprawy uszkodzonego pojazdu w wyniku przeprowadzonej analizy kosztów wynoszą ok. 70 - 80% wartości pojazdu sprzed szkody, dokonywane są rozliczenia szkody analogiczną metodą jak w przypadku szkody całkowitej, tzn. poszkodowanemu wypłacana jest różnica pomiędzy wartością pojazdu w stanie sprzed szkody oraz wartością wraku (pozostałości) pojazdu.

Zakłady ubezpieczeń w uzasadnieniu swoich stanowisk stwierdzają np. że ustalona wysokość kosztów naprawy pojazdu (które w żaden sposób nie przekraczają wartości pojazdu sprzed szkody) jest wyłącznie kwotą szacunkową, która podczas demontażu poszczególnych elementów i ujawnieniu dodatkowych uszkodzeń może wzrosnąć, podwyższając dodatkowe ustalone szacunkowe koszty naprawy bądź też lapidarnie wskazują, iż naprawa pojazdu jest ekonomicznie nieopłacalna.