Podstawowe informacje na temat obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych i jego podstaw prawnych

Przypadki, w których odpowiedzialność ustala się na zasadzie ryzyka to również sytuacje, w których uczestniczy tylko jeden pojazd (np. potrącenie pieszego, wjechanie samochodem w płot). W takich przypadkach nie jest istotne czy kierującemu można zarzucić winę. Istotne jest przede wszystkim określenie przyczyny powstałej szkody (czy powstała ona wskutek ruchu pojazdu). Jeżeli dodatkowo szkoda nie powstała wskutek wyłącznej winy samej osoby poszkodowanej lub zidentyfikowanej osoby trzeciej ani z powodu siły wyższej, odszkodowanie będzie poszkodowanemu wypłacone przez zakład ubezpieczeń. Ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby (np. kolegi, małżonka, dziecka, a nawet złodzieja), która kierowała pojazdem mechanicznym w okresie trwania umowy ubezpieczenia i wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu.

Odszkodowanie z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje, jeżeli szkoda została wyrządzona w związku z ruchem tego pojazdu. Pojęcie szkody powstałej w związku z ruchem pojazdu jest szerokie, i uznaje się za taką również szkodę powstałą przy wsiadaniu i wysiadaniu do/z pojazdu, szkodę powstałą bezpośrednio przy załadowaniu i rozładowaniu pojazdu oraz szkodę powstałą podczas zatrzymania, postoju lub garażowania. O ruchu pojazdu nie przesądza fakt poruszania się w znaczeniu fizycznym tzn. zmiana miejsca położenia pojazdu. Pojazd mechaniczny jest w ruchu od chwili uruchomienia silnika aż do momentu, gdy jazda wskutek osiągnięcia miejsca przeznaczenia lub planowej przerwy drogi zostałaby zakończona, nawet jeżeli przed dotarciem do miejsca przeznaczenia silnik pojazdu wskutek swej wadliwości przestanie działać. Postój na drodze publicznej tylko wyjątkowo pozwala na przyjęcie, że pojazd nie jest w ruchu, a dla odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń z tytułu postoju pojazdu na trasie jazdy istotne jest tylko, czy postój miał miejsce „na trasie jazdy" tzn. na drodze przeznaczonej dla ruchu pojazdów.

Zakład ubezpieczeń ponosi odpowiedzialność najwyżej do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej. Wysokość sumy gwarancyjnej określają przepisy ustawy[2]. Oznacza to, że w przypadku, gdyby szkoda wywołana wypadkiem spowodowanym ruchem pojazdu mechanicznego była bardzo duża i przekraczała sumę gwarancyjną, pozostałą część szkody ponad tę sumę musiałby wyrównać jej sprawca z własnego majątku.

Zakład ubezpieczeń nie odpowiada za szkody:

• polegające na uszkodzeniu lub utracie mienia, wyrządzone przez kierującego właścicielowi pojazdu; dotyczy to również sytuacji, w której właściciel pojazdu mechanicznego, którym wyrządzono szkodę, jest właścicielem lub współwłaścicielem drugiego pojazdu, w którym szkoda została wyrządzona; wyłączenie to nie obejmuje szkody wyrządzonej w mieniu, jeżeli pojazdy mechaniczne uczestniczące w zdarzeniu są przedmiotem umowy leasingu zawartej przez posiadaczy tych pojazdów z tą samą firmą leasingową;
• w przewożonych za opłatą ładunkach, przesyłkach lub bagażu;
• polegające na utracie gotówki, biżuterii, papierów wartościowych, wszelkiego rodzaju dokumentów oraz zbiorów filatelistycznych, numizmatycznych i podobnych;
• polegające na zanieczyszczeniu lub skażeniu środowiska.