Podstawowe informacje na temat obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych i jego podstaw prawnych

Drugą, decydującą o odpowiedzialności posiadaczy pojazdów mechanicznych przesłanką jest normalny związek przyczynowy pomiędzy ruchem pojazdu a powstałą szkodą. Związek przyczynowy pełni podwójną rolę: z jednej strony decyduje o tym, czy dana osoba odpowiada w ogóle za wyrządzoną szkodę; z drugiej zaś - zakreśla granice tej odpowiedzialności. Do przyjęcia związku przyczynowego między szkodą, a ruchem samochodu nie jest konieczna bezpośrednia styczność z uszkodzoną rzeczą, czy też poszkodowaną osobą. Pamiętać należy o tym, że zgodnie z art. 361 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Ocena, czy skutek jest normalny, powinna być oparta na całokształcie okoliczności sprawy oraz wynikać z doświadczenia życiowego i zasad wiedzy naukowej, a czasem specjalnej.

Zakaz wzbogacania się poszkodowanego

Kolejną zasadą prawa odszkodowawczego, mającą zastosowanie podczas określania zakresu odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, jest zakaz wzbogacenia się poszkodowanego. Oznacza to, że odszkodowanie nie powinno przewyższać wyrządzonej szkody. Zasadę tę obrazuje art. 824¹ k.c., który mówi, iż suma pieniężna wypłacona przez zakład ubezpieczeń z tytułu ubezpieczenia nie może być wyższa od poniesionej szkody.

W niektórych sytuacjach kwota wypłacana przez zakład ubezpieczeń może być zmniejszona. Dotyczy to sytuacji, gdy sam poszkodowany przyczynił się do zaistnienia wypadku lub do rozmiaru szkody. Uznaje się np., że osoba, która decyduje się na jazdę samochodem z kierowcą będącym w stanie po spożyciu alkoholu, przyczynia się do odniesionej szkody powstałej w wyniku wypadku komunikacyjnego, gdy stan nietrzeźwości kierowcy pozostaje w związku z tym wypadkiem. Spożywanie zaś napoju alkoholowego z takim kierowcą przed jazdą uważać należy za przyczynienie się do powstania szkody w stopniu znacznym. W sytuacji przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody zakład ubezpieczeń określa to przyczynienie w formie procentowej (np. 10% przyczynienia się poszkodowanego). Jest to podstawą do obniżenia odszkodowania o ten wyliczony procent.

Opisane powyżej zasady odpowiedzialności są sformułowane w odpowiednich przepisach, jednak sformułowania te są często dosyć ogólne i trudno zrozumiałe dla samych poszkodowanych. Niestety w praktyce zdarza się, iż zakłady ubezpieczeń mające wypłacać poszkodowanym stosowne świadczenia pieniężne, stosują interpretacje prawne niekorzystne dla samych poszkodowanych, czasem niezgodne z zasadami prawnymi przyjętymi np. przez orzecznictwo sądów - szczególnie Sądu Najwyższego. Dlatego w przypadku dochodzenia odszkodowania z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych warto szczegółowo poznać swoje prawa, aby móc je również egzekwować od ubezpieczyciela. Szeroko zakrojoną działalność w tym obszarze prowadzi Rzecznik Ubezpieczonych, umieszczając na swojej stronie internetowej rozbudowaną bazę zawierającą odpowiedzi na najczęstsze, konkretne pytania poszkodowanych. W przypadku problemów można również zwrócić się z prośbą o podjęcie interwencji przez Rzecznika w naszej sprawie.


Małgorzata Więcko-Tułowiecka






[1] Dz. U. nr 16, poz. 93 z późn. zm. (dalej: k.c.).

[2] Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. nr 124, poz. 1152 z późn. zm.).